Waar komen slakken in het voorjaar vandaan?

Nu de lente voor de deur staat, komt er weer wat leven in de tuin. De eerste trekvogels zijn terug, de krokussen staan in bloei en… slakken ontwaken uit hun winterslaap. Ja, slakken houden een winterslaap. De slakken die jij vorig jaar dus niet kon vangen, komen dit jaar gewoon terug. Hoe zit dat?

Een plekje zoeken

Slakken bestaan voor 80 procent uit water en kunnen dus niet tegen vorst (of droogte). Om koude (en droge) periodes te overbruggen, zetten ze zichzelf op non-actief. Huisjesslakken zoeken een veilig plaatsje en trekken zich terug in hun huisje. De opening van dat huisje dichten ze af met een hard laagje slijm. Dat laagje beschermt hen tegen uitdroging, bevriezing en ongewenst bezoek. Populaire rustplaatsen zijn stukken hout, stenen en bladeren, maar ook spleten in huizen of de bovenkant van buitendeuren. Naaktslakken hebben geen huis om zich in terug te trekken - zij graven zich in. Dat kan tot een meter diep zijn. Slapen doen slakken trouwens vaak in groep, hoewel ze niet in groep leven.

Slapen

Een winterslaap kan drie tot vier maanden duren. Op voorhand eten de slakken zich dik, zodat ze voldoende vetreserve hebben om die rustperiode te overleven. Als het tijdens de zomer lang droog is, doen slakken ook een zomerslaap. Die duurt dan hooguit een paar weken.

En dan eten…

Als het weer warmer (of vochtiger) wordt, ontwaken de slakken. Huisjesslakken breken door de slijmlaag van hun huisje heen en naaktslakken banen zich een weg door de bodem naar het licht. Om aan te sterken, gaan ze meteen op zoek naar voedsel. Dat doen ze met behulp van hun tentakels: het bovenste paar gebruiken ze om te zien (alleen licht) en het onderste om te voelen en ruiken. Dat laatste kunnen ze heel goed. Ze gebruiken hun reukzin om te navigeren: ze laten een spoor van (geur)slijm achter van en naar hun schuil- en eetplaatsen, zo vinden ze altijd de weg terug.

… en voortplanten

Slakken zijn tweeslachtig maar moeten paren om elkaar te bevruchten. Die paring is bijzonder. Slakken wriemelen eerst een tijdje tegen elkaar aan en vormen cirkeltjes op de grond, voor de echte paring begint. Daarna schieten sommige huisjesslakken een harpoenachtige kalkpijl in elkaars lijf. Volgens sommige bronnen zou dit de zaadlozing prikkelen, maar volgens Natuurpunt heeft het een heel andere functie: ze vergroten er hun voortplantingskansen mee, want als de andere slak niet onder de indruk is van de kwaliteiten van zijn/haar paringspartner, kan ze beslissen de zaadcellen op te eten in plaats van er haar eicellen mee te bevruchten. De pijlen die de slakken afvuren, bevatten hormonen die deze vernietiging tegengaan. Meer daarover lees je hier. 

Uiteindelijk maken de parende slakken contact met hun geslachtsorganen en wisselen ze zaadpakketjes uit. Bij sommige soorten duurt dit een half uurtje, bij andere bijna een halve dag. Afhankelijk van de soort verloopt de paring immers iets anders.

De paring van de tijgerslak of grote aardslak is het bijzonderst. Die plakken tegen elkaar aan in een boom of op een muur en laten zich aan een slijmdraad naar beneden bungelen. Vervolgens ontbloten ze beide hun geslachtsorgaan, dat bijna een meter lang kan zijn, en wisselen zaad uit. (Om zo’n paring met eigen ogen te zien, moet je vroeg uit je bed. Want paren doen slakken ’s morgens.)

Na de paring ontwikkelen beide slakken inwendig eitjes (40 tot 100 per keer), die ze na enkele weken in een kuiltje onder de grond leggen. Als het echter te koud of te droog is, stellen ze dat leggen uit. Soms duurt het zelfs een hele winterslaap voor een slak zijn eitjes legt.

Na nog een paar weken onder de grond breken de jonge slakjes uit. Ze eten eerst de resten van hun ei op en dan de aarde op hen heen. Zo eten ze zich samen, in groep, een weg naar het licht.

Twee maanden later zijn de jonge slakken volwassen en kunnen ze zelf eitjes leggen. Slakken worden een, twee of drie jaar oud.

Wist je dat?

• Een slak geen benen of poten heeft maar één grote voet? Dat is een spier die hij samentrekt en uitstrekt om zich voort te bewegen.
   
• Een slak een raspachtige tong heeft met enkele duizenden kleine tandjes op? Daarmee schraapt hij voedsel van plantenresten, zwammen, uitwerpselen, bladeren, kruiden, fruit,….
   
• Een slak ‘snel’ eet maar het voedsel in een verwijding van het darmkanaal stockeert, om het rustig te verteren wanneer hij terug op zijn schuilplaats is?
   
• Een slak niet houdt van zon, licht en droogte? Daarom zijn ze vooral actief tegen de avond en als het geregend heeft.
   
• Slakken de enige weekdieren zijn die aan land leven?
   
• Slakken eigenlijk nuttige beestjes zijn die dood plantaardig materiaal opruimen en als voedingsstof aan de bodem teruggeven? Helaas eten ze soms ook sier- en moestuinplanten.
   
• Je eenden en kippen best in de moestuin loslaat vóór het zaaien? Ze eten heel wat slakken op, zodat je met een voorsprong aan het seizoen kan beginnen.
   
• Slakken beginnen met eieren leggen vanaf april/mei? Om een plaag te voorkomen, start je dus best al vroeg in het voorjaar met je bestrijding. Doe dit op een diervriendelijke manier. Hoe? Dat lees je hier.

Bron: Natuurpunt, zonderisgezonder.be (VMM), beesies.nl, hannyreneman.nl, naturetoday.com