Suikerfeest: halalvoeding in Vlaanderen

Beeld: Neal Foley

De ramadan is voorbij! Moslims hoeven vanaf vandaag niet meer te wachten tot de zon ondergaat om hun honger te stillen en dat wordt traditioneel gevierd met het Suikerfeest. Na een bezoek aan de moskee volgen ook talloze familiebezoeken. Daar staan de feesttafels dan meestal rijkelijk gevuld. Uiteraard wel enkel met halal lekkernijen. Maar welk voedsel valt nu allemaal onder die noemer? En is er op de Belgische markt een plaatsje voor halalvoeding? Veldverkenners zocht het voor jou uit.

Niet gewoon varkensvlees vermijden

De islam maakt een onderscheid tussen halal en haram, of tussen wat toegestaan en niet toegestaan is. Daartussen zit nog een schemerzone van wat niet verboden, maar wel afkeurenswaardig of makruh is. Die termen dekken een heel ruime lading, maar worden vooral gebruikt met betrekking tot voeding en dan in het bijzonder vlees.

Zelfs niet-moslims kennen wel enkele basisregels, bijvoorbeeld dat varkensvlees en alcohol uit den boze zijn. Ook de rituele slachting is algemeen bekend (en bediscussieerd): enkel dieren die volgens de voorschriften geslacht worden, zijn halal. Dat betekent overigens dat ook dieren die een natuurlijke dood stierven, verboden zijn.

Halalvoorschriften zijn echter complexer dan dat. Op basis van richtlijnen uit de Koran schreven Islamitisch geleerden een hele reeks concrete regels uit. Die hebben betrekking op welke diersoorten wel of niet mogen gegeten worden, maar ook op hoe hun vlees geproduceerd wordt. Een halaldier zoals een rund of schaap, kan door een bepaalde productiewijze immers toch haram worden.

Halalvlees mag bijvoorbeeld nooit in aanraking komen met haramproducten. Dat houdt onder meer in dat de dieren geen vlees of eiwitten mogen krijgen als voeder. Daarnaast wordt er veel aandacht besteed aan het dierenwelzijn. Zo moeten de dieren kunnen rusten en toegang hebben tot drinkwater in hun hok. Ook tijdens de slacht, mag het dier geen stress ervaren. Daarom wordt het niet vastgebonden en let men er zorgvuldig op dat het geen reeds geslachte dieren kan zien, net zoals ook het mes uit het zich gehouden moet worden.

Lastige opgave

Traditioneel wordt halalvoeding verkocht door islamitische slagers en etnische speciaalzaken. Vandaag wonen er echter meer dan 600.000 moslims in België, waardoor ook supermarkten het potentieel van halalvoeding beginnen te zien. Nu reeds is de halalmarkt in België immers al 1,7 miljard euro waard. Lidl bood dit jaar een halalassortiment aan gedurende de ramadan en ook in andere supermarkten duiken steeds meer halalproducten op.

Helaas ontbreekt er een algemeen aanvaarde, en vooral, wettelijke standaard. Hierdoor is er een wildgroei ontstaan van certificeringsorganismen die producten een halallabel opplakken. Elk organisme heeft echter zijn eigen criteria en controlemethoden. Hierdoor is er een gebrek aan transparantie en kunnen wanpraktijken ontstaan. Enkele jaren terug werd nog geschat dat 60 procent van al die producten niet aan de voorschriften voldeed en dus eigenlijk niet halal was.

Het opstellen van een wettelijke standaard is echter niet eenvoudig. Omdat ook de voeding van dieren, de levensomstandigheden en de slachtwijze meespelen in het bepalen of vlees halal is, is het noodzakelijk de hele productieketen aan extra regels te onderwerpen en te controleren, maar dat is uiteraard gemakkelijker gezegd dan gedaan. Voorlopig is er enkel op het niveau van de slachthuizen enige regulering en controle.

Bovendien komen de religieuze voorschriften soms ook in botsing met de algemene wetten. Zo is onverdoofd slachten voor de meeste moslims een noodzaak, al is dat in België normaal bij wet verboden. Vandaag wordt onverdoofd slachten voor religieuze redenen echter wel al toegelaten.

Snoepers hebben meer geluk

Gelukkig hoeven niet alle voedingsmiddelen zo’n strenge procedure te ondergaan om halal te zijn. Voor groenten en fruit, en basisproducten zoals boter, melk en eieren gelden niet zo’n strikte regels. Ook snoepgoed en gebak ontspringen de dans, en laat die nu net de ster van het Suikerfeest zijn. Typische zoete lekkernijen zijn Turks fruit - de snoepjes! – en baklava. Dat is een gebakje van filodeeg, gevuld met noten en overgoten met een suikersiroop. Mierzoet, maar oh zo lekker.

Beeld: Isabelle Hurbain-Palatin

De zoete naam van het feest komt dus niet zomaar uit de lucht gevallen. Toch zijn niet alle moslims blij met die benaming. Ze vinden dat er met die naam teveel nadruk wordt gelegd op het eten, in plaats van op de religieuze betekenis. Liever spreken zij van het Kleine Feest. Dit is naar analogie met het Offerfeest, dat bekend staat als het Grote Feest. In het Arabisch luidt de naam trouwens ‘id al-fitr’.

Zin om je in halalvoeding te verdiepen? Lees dan zeker het rapport van de Vlaamse Overheid over halalvoeding in Vlaanderen.

Ook de website www.behalal.be is interessant, je vindt er algemene info maar ook concrete tips over halalproducten en -merken.