Save the Haspengouwse hoogstamboomgaard

Beeld: Hoogstamdroomgaard.be

De Haspengouwse hoogstamboomgaarden hebben hulp nodig. Ze dreigen namelijk helemaal te verdwijnen, hoewel hun betekenis voor de natuur, het landschap, de wetenschap en ons erfgoed van onschatbare waarde is. Daarom werken het agentschap Onroerend Erfgoed en heel wat lokale en Vlaamse stakeholders tegen eind 2018 aan een toekomstvisie voor de hoogstamboomgaarden in Haspengouw. En daar kun jij aan meehelpen!

90 procent minder in een eeuw tijd

Rond 1930 was ongeveer een kwart van het Haspengouwse landschap bedekt met hoogstamboomgaarden. De fruitteelt ging in die periode echter op zoek naar technieken om de opbrengst te vergroten en om de pluk, die heel arbeidsintensief en gevaarlijk was, te vergemakkelijken. De oplossing lag bij laagstamboomgaarden, die de hoogstamboomgaarden dan ook geleidelijk aan begonnen te verdringen (lees meer in ons artikel Van fruitweide naar plantage). Het aantal hoogstamboomgaarden bleef sindsdien dalen, onder meer door rooipremies van de overheid in de jaren ’60 en ’70. Naar schatting blijft er vandaag nog minder dan 10 procent over van de hoogstamboomgaarden in vergelijking met 100 jaar geleden.

Te waardevol om te laten verdwijnen

De fruitproductie is dus nagenoeg helemaal overgenomen door laagstamfruitteelt, maar hoogstamboomgaarden blijven waardevol in verschillende opzichten. Er groeien bijvoorbeeld typische fruitvariëteiten die in feite niet zouden mogen verdwijnen. Niet enkel voor de culinaire traditie, maar ook voor hun unieke eigenschappen waarop telers eeuwenlang geselecteerd hebben. Die eigenschappen zijn waardevol in de moderne fruitteelt, om bijvoorbeeld andere rassen sterker te maken. Daarnaast bieden hoogstamboomgaarden ook een thuis aan specifieke fauna en flora, en zijn ze als landschapselement bepalend voor de unieke streekidentiteit van Haspengouw. Tot slot gunnen ze ons ook een blik op hoe onze voorouders leefden, werkten, aten …

Beeld: Hoogstamdroomgaard.be

Om al die redenen willen het agentschap Onroerend Erfgoed en z’n partners de boomgaarden een duurzame toekomst geven. Probleem is echter dat het niet evident is om ze te onderhouden en gebruiken: het plukken van de vruchten is best gevaarlijk, het onderhoud van de bomen is erg arbeidsintensief, soms is de kennis hiervoor zelfs al verloren gegaan …
In het project wordt daarom een oproep gedaan om ideeën door te geven voor volgende vragen:

• Hoe kunnen we ervoor zorgen dat we de hoogstamboomgaarden in Haspengouw bewaren?
• Hou kunnen we hoogstamboomgaarden beter onderhouden?
• Wat kunnen we doen in en met hoogstamboomgaarden zodat we er meer gebruik van maken?

Tot slot willen de projectpartners ook een beter zicht krijgen op de bestaande hoogstamboomgaarden. Weet je dus een hoogstamboomgaard staan in Haspengouw? Registreer hem dan eveneens op Hoogstamdroomgaard.be.

Meer informatie over hoogstamboomgaarden, over het project en over hoe je kunt meehelpen vind je op Hoogstamdroomgaard.be.