Over eten anno 2017: gemaksvoeding
“Hoe was je dag schat?”
- “Druk.”
“Wat eten we?”
- “Iets dat snel klaar is. Kijk eens in de diepvries.”
Herkenbaar? Zo klinkt een alledaags gesprek in een klassiek gezin (2 kinderen, 2 verdieners). Door de combinatie werk en gezin blijft er ’s avonds niet veel tijd over om te koken. Dat vertaalt zich in een stijgende vraag naar gemaksvoeding of convenience food. Het moet snel gaan, mag niet te veel moeite kosten en… het moet lekker, gezond en betaalbaar zijn. Zie hier een van de grootste uitdagingen waarmee de voedingsindustrie in de 21ste eeuw worstelt. Ter illustratie: in 2014 had maar liefst 19 procent van alle innovatie in voeding in Europa te maken met gebruiksgemak. Maar wat is gemaksvoeding? En hoeveel besteden we eraan?
Ready to cook, heat and eat
Gemaksvoeding kan verschillende vormen aannemen. Het kan gaan over ‘ready to cook’-producten zoals voorgesneden fruit en diepvriesgroenten, ‘ready to heat’-producten zoals kant-en-klaarmaaltijden, en ‘ready to eat’-producten zoals belegde broodjes en voorverpakte en voorgewassen sla.
Volgens de huishoudbudgetenquête besteedt een Belgisch gezin jaarlijks 330 euro aan dergelijke producten. Dat is 8 procent van het totale budget dat opgaat aan voeding. De producten die ze ervoor kopen, zijn onder meer dit:
- 100 euro voor bereide gerechten
- 70 euro voor bereide gerechten met vlees
- 17 euro voor bereide gerechten met vis
- 14 euro voor bereide gerechten met pasta
- 65 euro voor groenteconserven
- 10 euro voor fruitconserven
- 20 euro voor diepvriesgroenten
- 23 euro voor soep
Daarenboven geeft een gezin per jaar zo’n 238 euro uit aan fastfood en spendeert het 1.727 euro op café en in restaurants (inclusief drank).
Maar ook: online shoppen en thuislevering
Ook het online plaatsen van bestellingen bij de supermarkt en thuislevering van maaltijdboxen wordt als gemaksvoeding beschouwd. En beide zitten in de lift. In 2016 kocht 9 procent van de Belgen online voeding aan, een aandeel dat stijgt. En wanneer ze eenmaal overstag zijn gegaan, doen ze het vaker: 45 procent van de online shoppers doet het meer dan 5 keer per jaar.
Maaltijdboxen zijn relatief nieuw op de markt - in België is het aanbod nog relatief beperkt: HelloFresh, Marley Spoon, Smartmat, Doozo. Maar ook deze initiatieven winnen terrein. Hoewel dat terrein in 2015 nog maar uit 4 procent van de Vlamingen bestond…
Online shoppen en thuislevering zijn met andere woorden nog kleine fenomenen vandaag, maar net als met mobiel surfen kan hun populariteit snel stijgen. Op enkele jaren tijd kan onze manier van eten, winkelen en koken drastisch veranderen… zoals het verleden ons leert.
Even terug in de tijd: evolutie van ons voedselpatroon na WOII
Onze eetgewoontes zijn enorm veranderd sinds 1950. De beste indicator daarvoor is misschien wel de inhoud van Ons Kookboek van KVLV: bepaalde bereidingsmethoden zijn geschrapt, recepten voor microgolf en stoomoven werden toegevoegd, ingrediënten als couscous en quinoa werden geïntroduceerd en vegetarische maaltijden worden in de laatste versie met een speciaal icoontje aangeduid. Een en ander heeft te maken met de snelle economische groei na WOII: tussen 1950 en 1973 steeg de koopkracht met gemiddeld 3,6 procent per jaar (!). Het aandeel dat voeding in het totale gezinsbudget innam, daalde even snel. Vlak na WOII bedroeg het nog 50 procent, vandaag zo’n 12 procent (!). Meer info daarover vind je in ons boekje ‘Terug in de tijd met Veldverkenners’.
Vooral ons verbruik van vlees, margarine, kaas, deegwaren, gebak, fruit en snoep nam toe. De industrialisering en massaproductie maakte deze producten betaalbaar en overal beschikbaar, voor iedereen. Het had enkele positieve gezondheidseffecten, maar ook negatieve. Ons dieet werd meer verscheiden en leverde belangrijke voedingsstoffen aan, maar bevatte ook (te) veel vlees, vet, suiker en zout en (te) weinig groenten. Het gevolg ken je: meer mensen kregen te maken met overgewicht en zelfs obesitas.
Ook de manier waarop we voeding kochten veranderde sterk. In het vooroorlogse tijdperk werden voedingsmiddelen gekocht in een kruidenierszaak, waar klanten bediend werden. De komst van de supermarkten veranderde dit voorgoed. Klanten kregen een winkelkar om in te laden, en moesten hun producten zelf uitzoeken in de winkelrekken. Dat ging sneller, en er was parking voor de deur…
In de keuken werd vanaf de jaren ’60 meer geëxperimenteerd met exotische, nieuwe ingrediënten en diepvriesproducten. Mensen hadden hun buik vol van grootmoeders kost. Iets wat opnieuw veranderde vanaf de jaren ’90. De haute cuisine vierde hoogtij, met haar moleculaire keuken. Maar na het hoogtepunt kwam snel het dieptepunt. Na de eeuwwisseling hunkerden mensen naar de authentieke keuken, met pure en streekgebonden producten. Gezond en bewust eten werd een ding. En dat is het vandaag nog steeds.
Meer weetjes over de verandering van ons eetpatroon na WOII vind je in deze artikels:
Over eten anno 2017: het nieuwe Landbouwrapport
De laatste editie van het Landbouwrapport (LARA in de volksmond) van het Departement Landbouw en Visserij, heeft als titel ‘Voedsel om over na te denken’. De auteurs staan onder meer stil bij enkele nieuwe trends in voeding, de impact van voeding op onze gezondheid en de evolutie van onze eetcultuur. Het is een interessant document, dat heel wat cijfers en weetjes bevat. De komende weken zullen we dan ook regelmatig een thema uit het boek bespreken.
Bron: LARA 2016
