Gespot op het veld: keverbanken

Onlangs hebben we met Veldverkenners weer iets gespot wat we absoluut van naderbij wilden bekijken: de keverbank. Dat is een ingreep in het veld die overwinterende insecten aantrekt en een goede habitat biedt voor patrijzen en andere akkervogels. Goed voor de biodiversiteit dus! En omdat keverbanken tevens zorgen voor een vorm van natuurlijke plaagbestrijding zijn ze een win-win voor de natuur én voor de landbouwer.

Wat is een keverbank precies?

Een keverbank is een opgeploegde strook in het midden van het veld, van zo’n 50 centimeter hoog en 3 meter breed. De strook wordt ingezaaid met een graskruidenmengsel, dat voor ruim 80 procent bestaat uit polvormende grassen, zoals rietzwenkgras, en voor de rest uit bloeiende kruiden. Is het de bedoeling dat de keverbank permanent blijft, dan kunnen er verspreid over de strook ook groepjes struiken (meidoorn, liguster, hondsroos …) aangeplant worden.

Beeld: copyright Inagro

Keverbanken vormen een perfecte omgeving voor overwinterende insecten én de polvormende grassen bieden een geschikte nesthabitat voor akkervogels, en patrijzen in het bijzonder. Top voor de biodiversiteit dus.
De aanwezigheid van insecten is eveneens van belang voor de patrijzen; in hun eerste levensweken hebben patrijzenkuikens heel veel insecten als voedsel nodig. Ook de droge ondergrond van de keverbank verhoogt hun overlevingskans. Bijkomende voordelen: de keverbank is verhoogd en zorgt daardoor voor extra warmte, en doordat de strook zich in het midden van het veld bevindt, zien de vogels makkelijker vossen aankomen.
Helemaal ideaal wordt het als de keverbank geflankeerd wordt door een bloemenmengsel (dat extra voedsel en dekking biedt voor de patrijzen) en door een braakliggende strook van 1 tot 3 meter (die een bufferstrook biedt en waarin de patrijzen een stofbad kunnen nemen).

De win voor de biodiversiteit is dus duidelijk, maar wat is het voordeel voor de landbouwer? Wel, de keverbanken bieden de landbouwer een soort van natuurlijke plaagbestrijding, want meteen na de winter trekken de insecten vanuit de overwinteringsplaatsen naar de gewassen op de omliggende akkers, waar ze plagen helpen onderdrukken.
Een keverbank is bovendien redelijk makkelijk om aan te leggen, en vraagt enkel in het eerste jaar wat extra werk.

Wist je dat: de patrijs een goede indicator is van de gezondheid van het landbouwecosysteem? Daar waar patrijzen het goed doen, is de biodiversiteit hoog en blijven ecosysteemdiensten (bestuiving, plaagbeheersing …) in stand. In gebieden waar er geen patrijzen meer zijn, is het landbouwecosysteem verarmd.

Beeld: copyright Inagro

In Vlaanderen nog in de startfase

In Engeland wordt al sinds de jaren ’80 met succes gewerkt met keverbanken, maar in Vlaanderen zijn ze iets nieuws, enkele experimenten uit het verleden niet meegerekend. In het kader van het PARTRIDGE-project (een Europees project waarin vijf landen de handen in elkaar slaan om in tien voorbeeldgebieden betere leefomstandigheden te creëren voor de patrijs) werden vorig jaar twee keverbanken aangelegd in Assenede (i.s.m. de Vlaamse Landmaatschappij VLM) en eentje in Ramskapelle (i.s.m. het onderzoekscentrum Inagro).

“Gezien de banken nog maar net aangelegd werden en de vegetatie zich nog moet vestigen, hebben we nog geen data rond de positieve effecten op de insectenpopulaties van de keverbanken”, vertelt Willem Van Colen, die het project voor Inagro opvolgt. “Maar onderzoek van onze PARTRIDGE-collega’s uit Nederland en Engeland heeft die effecten wel al aangetoond, dus er is weinig reden om aan te nemen dat dit hier niet het geval zou zijn.” In Nederland liggen de keverbanken er al langer en werd inderdaad een sterke toename aan insecten vastgesteld. Na twee jaar blijkt het aantal insecten bij een keverbank bijna twaalf keer hoger dan op reguliere landbouwgrond. Meer daarover lees je hier.

Een keverbank betekent voor de landbouwer natuurlijk wel een stuk grond teruggeven aan de natuur, en dus inkomstenverlies. Momenteel krijgen ze in Vlaanderen evenwel nog geen vergoeding voor het toepassen van deze maatregel. “Deze experimentele keverbanken in het PARTRIDGE-project zouden hier eventueel wel toe kunnen leiden”, aldus Van Colen. “Een praktische hinderpaal waar we nu nog mee kampen is de vergunningsplicht in sommige gevallen, waarbij een omgevingsvergunning voor grondverzet boven de 30 m³ op perceelniveau nodig is. Door de maatregel bekender te maken naar het beleid toe, hopen we dat hier op termijn van afgezien wordt. Dit zal cruciaal zijn om landbouwers te vinden die deze maatregel willen toepassen.”

Wij van Veldverkenners hopen en duimen alvast volop mee!

Bronnen: Inagro, Brabants Landschap