Gespot in de winkel: grondwitloof

Het grondwitloofseizoen is onlangs weer geopend. Dat loopt elk jaar van september tot mei. De grondwitloofteelt is een erg arbeidsintensieve bezigheid, die bovendien veel expertise vraagt en historisch verbonden is aan Brussel (Schaarbeek) en Vlaams-Brabant. Vandaar de erkende oorsprongsaanduidingen Brussels en Brabants grondwitloof – beide wereldwijd vermaard om hun kwaliteit.

Hoe en waar het begon

De traditie van het grondwitloof is ontstaan in Schaarbeek, aan het begin van de 19de eeuw. De groenteboeren van toen teelden scheuten aan dikke wortels. Doordat ze zich steeds meer gingen toeleggen op de verbetering van de eerste scheut, evolueerde het gewas (capucienenbaard) geleidelijk aan naar wat we vandaag kennen als witloof. Eerst bleef de teelt geconcentreerd in Schaarbeek, maar aan het einde van de 19de eeuw breidde de praktijk zich uit naar de buurgemeenten, om na de Eerste Wereldoorlog de hele driehoek Brussel-Mechelen-Leuven te hebben veroverd. Die driehoek wordt als centrum van de teelt vandaag nog steeds ‘de witloofdriehoek’ genoemd.

Brussels of Brabants?

Er bestaan twee kwaliteitslabels voor ons grondwitloof: Brussels grondwitloof en Brabants grondwitloof. Ondanks het feit dat beide gekweekt moeten worden in de regio Brussel-Mechelen-Leuven, is er wel degelijk een verschil:

• Brussels grondwitloof is de meest traditionele soort. Het wordt geteeld uit zaden die door de teler zelf gekweekt zijn. Dat gaat zo in zijn werk: bij het oogsten van de kroppen selecteert de teler de beste wortels. Die plant hij na de winter in een veld, zodat ze tegen half augustus kunnen uitgroeien tot een struik met lichtblauwe ééndagsbloemen. Als die bloemen bestoven worden door bijen, vormen ze zaden, die na het oogsten van de struiken in september gedorst kunnen worden. De gedorste zaden worden vervolgens droog bewaard, om het jaar daarop in april of mei op de witloof(wortel)velden gezaaid te kunnen worden.

Beeld: Bart Deseyn.

Beeld opening: Straffe streek.
 

• Brabants grondwitloof daarentegen mag geteeld worden uit zaden aangekocht bij zaadfirma’s.

Op het veld

De witloofteelt bestaat grofweg uit twee fases: eerst worden de witloofwortels geteeld, altijd in openlucht en volle grond, en daarna worden de wortels ‘geforceerd’ zodat ze witte witloofkroppen vormen. Die forcering kan gebeuren in volle grond in loodsen, in volle grond in openlucht (onder gebogen golfplaten) en in waterbakken – de zogenaamde hydrocultuur of waterwitloof.

• Witloofwortels telen: witlooftelers zaaien in april en mei witloofzaad in een open veld. Half juli vormen die zaadjes al volle groene witloofplanten, waarna de wortels zelf zich kunnen ontwikkelen. Tussen september en december worden die wortels vervolgens geoogst.

Beeld: Bart Deseyn.
 

• Witloofkroppen forceren: de geoogste wortels blijven enkele dagen op het veld liggen of worden opgeborgen in koelcellen, om tot rust te komen. Die rustperiode is belangrijk voor de vorming van een stevige en vaste krop. Daarna worden de wortels geforceerd. Dat wil zeggen: zo geplaatst en geconditioneerd dat er een witloofkrop aan groeit. In het geval van grondwitloof wil dit zeggen dat de wortels in een kuil in de grond worden ‘ingetafeld’ en met een laag grond bedekt. (Daarop worden in openlucht typisch nog gebogen golfplaten gezet, zodat er zeker geen licht aan de wortels kan.) Om de groei van de kroppen op gang te ‘trekken’, zit onder de wortels een verwarmingselement en bevochtigingssysteem. Wanneer de wortels door die systemen voldoende water en warmte krijgen, leveren ze na minimum 21 dagen mooie witte witloofkroppen af, die met de hand één voor één geoogst worden. 

Beeld: Bart Deseyn.

Beleven

Wil je de witloofstreek eens ontdekken, lees dan ons artikel 'Weer volop genieten van het witte goud'. 

Kopen

Zowel Brussels als Brabants grondwitloof herken je in de winkel aan hun stickers op de verpakking. Haal je de kroppen liever bij de telers zelf? Dan vind je hier een overzicht van thuisverkopers. 

Bereiden

Nog op zoek naar een lekker recept met witloof? Neem dan zeker eens een kijkje op www.grondwitloof.be > In de keuken (rechts)  

In de reeks ’Gespot’ geeft Veldverkenners toelichting bij wat er groeit en bloeit op het Vlaamse platteland.