Gespot in bos en tuin: 12 interessante paddenstoelen

Wie graag paddenstoelen spot, moet nú het bos induiken. Anders is het te laat (voor dit jaar dan toch). Hieronder een overzicht van 12 interessante soorten, die je tijdens een wandeling in het bos of in je tuin kan spotten.

Maar eerst even dit: België heeft een bijzonder aantrekkelijke bodem voor paddenstoelen. Alleen al in het Zoniënwoud in Brussel komen 913 verschillende soorten voor. Daarmee telt ons land het derde grootste aantal paddenstoelen in Europa, na Frankrijk en Italië. Let wel: het plukken van paddenstoelen in natuurgebieden en openbare domeinen is in Vlaanderen verboden. Alleen in eigen tuin en op private domeinen is het toegelaten, en dat laatste mits toestemming van de eigenaar. Het is trouwens ook gewoon beleefder om zwammen te laten staan. De oppervlakte bos per inwoner in Vlaanderen is immers beperkt: als we allemaal aan het plukken gaan (of het nu paddenstoelen zijn of bessen of kruiden), blijft er niets over voor de dieren en andere organismen die ervan moeten leven. Daarenboven is het gevaarlijk om zonder goede kennis of gids zomaar paddenstoelen te plukken (en op te eten), want niet alleen in sprookjes komen giftige varianten voor…

Beeld: vliegenzwam.

Beeld opening: jonabra / photocase.com.

4 gemakkelijk te spotten paddenstoelen:

• Cantharellen: ook wel hanenkam of dooierzwam. Naar het schijnt één van de lekkerste en gemakkelijkst te herkennen paddenstoelen, maar daardoor bijna uitgeroeid in Europa. Ook een bijzonder mooie zwam: zijn hoed is bijna lichtgevend geel van kleur (vandaar zijn bijnaam dooierzwam) en bijzonder grillig van vorm, met lamellen die doorlopen tot op zijn steel. Hij groeit in naald- en loofbossen bij dennen, eiken, beuken en berken.

• Morielje: komt voor in open struikgewas op bebost of onbegroeid terrein, bij ruïnes en in tuinen, onder essen, iepen en appelbomen.

• Eekhoorntjesbrood: zeer bekend en gegeerd omwille van zijn nootachtige smaak. Heeft een witte, later oranjeachtige dikke steel. De hoed is licht golvend en bruin, met lichtgroene buisjes aan de onderkant. Eekhoorntjesbrood kan heel groot worden: de hoed kan een doorsnede aannemen tot 30 cm.

• Melkzwammen: bescheiden zwam met licht gewelfde hoed en een korte, stevige steel die voorkomt in loof- en naaldbossen. Heeft zijn naam niet gestolen: wanneer je zijn steel, hoed of plaatjes breekt, druppelt er een wit, geel of waterig sap uit. Je hebt oneindig veel soorten: kokosmelkzwammen, zwartgroene melkzwammen, kaneelkleurige melkzwammen, rossige melkzwammen, peenrode melkzwammen, leverkleurige melkzwammen, enzovoort.

Beeld: eekhoorntjesbrood (links boven), geschubde inktzwam (onder).

4 vreemde paddenstoelen:

• Geschubde inktzwam: dit is een wat bijzondere zwam: wanneer zijn sporen rijp zijn, druipt er zwarte inkt uit. Hij komt vaak voor in onze bossen en tuinen, in het gras, op steenachtige paden en omgewoelde of geharkte grond.

• Reuzenbovist: ook dit is een wat vreemde snuiter. Hij heeft geen duidelijke steel of hoed, alleen een grote, ronde, witte vrucht. Eigenlijk lijkt hij nog het meest op een (voet)bal. Hij groeit bovendien direct op de grond, vaak in weilanden en tuinen, waardoor verwarring met een voetbal van ver niet uit te sluiten valt. Ondanks zijn wat onaantrekkelijke uiterlijk, zou de reuzenbovist best lekker zijn.

• Truffels: deze paddenstoel komt vaak voor in het wild, maar hem aantreffen tijdens een boswandeling zal je waarschijnlijk niet doen. Hij groeit namelijk onder de grond – je weet wel, dit zijn de paddenstoelen waarvoor bij de pluk speciaal getrainde varkens en honden worden ingeschakeld. En waarvoor gigantische bedragen worden neergeteld…

• Zwavelzwam: een zeer mooie zwam, maar helaas een echte parasiet. Hij holt de boom waarop hij groeit – vaak een eik, oude wilg of verzwakte fruitboom – helemaal uit. Hij heeft een fel oranje bovenkant, die ook roodachtig of gelig kan zijn, met vaak lichtere randen en een grillige trapvorm. Zijn bijnaam is boskip of Chicken of het Wood, omdat hij naar kip smaakt.

En 4 griezelige paddenstoelen:

• Heksenboleet en Satansboleet: beide varianten zijn giftig, maar niet dodelijk. Ze zijn gemakkelijk te herkennen aan de felrode kleur van hun buisjes (nooit een goed teken bij paddenstoelen). Bij de heksenboleet verkleuren die buisjes na een tijdje hevig donkerblauw.

• Knolamoniet: beslist geen aaibaar zwammetje. Hij is potentieel dodelijk, zeker voor kinderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem. Best te herkennen aan zijn lamellen: die zijn spierwit (net als rood nooit een goed teken), en zijn bijna glanzende, gave hoed. De groene knolalmoniet is het meest giftig: wie ervan eet, kan 12 uur later al dood zijn.

• Vliegenzwam: de paddenstoel van kabouter Pinnemuts, ook wel de paddenstoel die kinderen het snelst leren tekenen. Heeft een opvallend rode of oranjerode hoed met witte stippen, een witte steel en spierwitte plaatjes. Komt voor in de buurt van berken, dennen, eiken en beuken. Hij heeft een hallucinogene werking maar is ook giftig, en kan zelfs dodelijk zijn.

• Hoorn des overvloeds: ook wel doodstrompet. Ondanks zijn lugubere naam en grauwbruine tot zwarte kleur, is hij onschuldig en eetbaar. Hij heeft een trechtervormige, zwarte hoed met een korte, holle steel en witte sporen. Hij komt voor in loofbossen, vooral bij beuken en eiken.

Beeld: satansboleet, H. Krisp.

Meer info: Natuurpunt heeft verschillende folders opgesteld met gemakkelijk te herkennen paddenstoelen, bijvoorbeeld: De vaakst voorkomende paddenstoelen in je tuin, 60 Herkenbare paddenstoelen en Maak kennis met 22 soorten die gemakkelijk te herkennen zijn.
 

Met dank aan WritingAlice op de blog Wat eten wij, Dirk Jacobs en Wikimedia Commons.

In de reeks ’Gespot’ geeft Veldverkenners toelichting bij wat er groeit en bloeit op het Vlaamse platteland.