@livewireStyle
header.home link

Een dag in het spoor van: de aardappeloogst

Na een kort oponthoud door de regen van afgelopen maand, is de aardappeloogst op de meeste plaatsen weer volop van start gegaan. Her en der in het land rukken aardappelrooiers uit en worden karren geladen met aardappelen van het veld naar de boerderij of naar de fabriek gebracht. Veldverkenners liftte een dagje met de aardappelen mee...
24 oktober 2013  – Laatste update 4 april 2020 16:21
Beeld: iStock.com

 

Na een kort oponthoud door de regen van afgelopen maand, is de aardappeloogst op de meeste plaatsen weer volop van start gegaan. Her en der in het land rukken aardappelrooiers uit en worden karren geladen met aardappelen van het veld naar de boerderij of naar de fabriek gebracht. Veldverkenners liftte een dagje met de aardappelen mee...

aardappelrooier.jpg

tractorspoor.jpg

 

Poten in ruggen

ruggen-en-bloei.jpg

 

Het verhaal van de aardappel begint in april. Nadat de pootaardappelen op de akkers geplant zijn (dit noemt men ‘poten’), sieren lijnrechte ruggen het landschap (foto links). Maar dat tafereel is slechts van korte duur, want al gauw verschijnen er plantjes op de ruggen die je week na week kan zien groeien. Vanaf juni komen de aardappelplanten bovendien in bloei, waardoor een tapijt van witte en roze bloemen de velden verfraaien (foto rechts).

 

Vroege patatjes rooien

primeurs.jpg

 

Vanaf de bloeiperiode is het alle hens aan dek bij de aardappeltelers. Aardappelplanten zijn heel gevoelig aan ziekten en plagen en moeten dus op het juiste tijdstip met gewasbeschermingsmiddelen worden behandeld. Verder vangt er al een eerste oogstperiode aan. In Vlaanderen worden zowel vroege als halfvroege als bewaaraardappelen gepoot. De vroege aardappelen worden vanaf juni gerooid, de halfvroege vanaf augustus en de bewaaraardappelen vanaf eind september.

 

Bewaaraardappelen rooien

oogsten-en-laden.jpg

aardappel-oogst.jpg

 

De bewaaraardappelen worden zoals gezegd vanaf eind september gerooid en kunnen, zoals hun naam doet vermoeden, tot de volgende oogst worden bewaard. September en oktober zijn daarom drukke maanden voor aardappeltelers. Zodra het weer het toelaat, vertrekken ze met grote aardappelrooiers naar de akkers om de oogst binnen te halen (foto links). Karren met aardappelen (foto rechts) worden vervolgens van het veld naar de boerderij gevoerd, waar de aardappelen gestockeerd worden in een daarvoor speciaal uitgeruste loods.

 

Technologisch vernuft

cameras-klimaatreg.jpg

 

Niet alleen bij het rooien van de aardappelen komt een sterk staaltje techniek kijken (de nieuwste machines zijn bijvoorbeeld uitgerust met allerlei camera’s, foto links). Ook het stockeren gebeurt volledig machinaal (foto midden), en om de aardappelen optimaal te bewaren in de loods, wordt gebruik gemaakt van computergestuurde klimaatregeling (foto rechts).

 

Levering aan de fabriek

laden.jpg

 

Het gros van de aardappelen in België wordt voor de verwerkende industrie geteeld (ter info: wij zijn de grootste aardappelverwerker van Europa), bijvoorbeeld die van de diepvriesfrieten. De telers leveren aan de fabrieken onder contract of op de vrije markt. Bij de contractteelt komen de landbouwer en de verwerker vooraf een prijs overeen voor een bepaalde hoeveelheid tegen een bepaald tijdstip. Bij de verkoop op de vrije markt geldt daarentegen de prijs die op dat moment gangbaar is. Beide systemen hebben voor- en nadelen, waardoor de meeste telers een deel van hun aardappelen onder contract verkopen en een ander deel op de vrije markt. Sommige bewaaraardappelen vertrekken daarom meteen van het veld naar de fabriek om daar verwerkt te worden, terwijl anderen in de loop van de winter en het voorjaar opgehaald worden bij de akkerbouwer door een vrachtwagen van het aardappelverwerkend bedrijf (foto links en rechts).

 

Monstername

monsters.jpg

 

Eens aangekomen in de fabriek (in ons geval Lutosa, gekend van zijn ‘schatjes van patatjes’), wordt de vracht gewogen. Daarna worden twee monsters genomen. Het eerste dient voor de kwaliteitscontrole, waarbij gekeken wordt naar mogelijke beschadigingen, bakkleur (foto rechts) en het onderwatergewicht (foto links). Dit laatste is belangrijk om het droge stofgehalte van de aardappelen te bepalen: hoe meer droge stof de aardappel bevat, hoe krokanter de frietjes zullen zijn. Is de kwaliteit in orde, dan mag de vracht gelost worden. Het tweede monster wordt gebruikt voor de bepaling van het tarrapercentage oftewel het percentage van de totale vracht waarvoor de landbouwer geen vergoeding ontvangt, bijvoorbeeld omdat er veel grond met de aardappelen is meegekomen of er een deel van de aardappelen beschadigd is.

 

Sorteren, wassen en bewaren

wassen.jpg

 

In een volgende fase worden de aardappelen gesorteerd (gekalibreerd) volgens grootte en variëteit. Beide criteria bepalen voor welke eindproduct de aardappelen zullen dienen. Daarna gaan ze door een wastunnel en komen ze terecht in een bunker waar ze wachten op verdere verwerking.

 

Nieuwe machines

nieuwe-lijn.jpg

 

Het lossen, sorteren, wassen, opslaan en vooral controleren van de aardappelen zal de komende maanden nog vlotter verlopen dan nu al het geval is. Het controleren bijvoorbeeld vergt tot vandaag nog veel handenarbeid. Zo worden aardappelen die geleverd worden voor de productie van frieten door de controleurs in een kleine friteuse gebakken, zoals wij dat thuis ook doen. Maar binnenkort gebeurt dat allemaal vlotter en automatischer, want de fabriek heeft geïnvesteerd in een nieuwe loslijn (foto links), controlelijn, waslijn en opslagbunker (foto rechts).

 

Stomen, schillen en optisch controleren

stoomschiller.jpg

 

Van de bunker worden de gewassen aardappelen van dezelfde grootte naar de stoomschiller vervoerd. Daar worden ze op hoge temperatuur gebracht, waardoor de schil zacht wordt en ze eraf kan worden geborsteld. De aardappelen die wij volgen, moeten deze behandeling niet ondergaan: zij worden verwerkt tot aardappelkwartjes uit het gamma ‘specialiteiten’, en die kwartjes behouden hun schil.Vervolgens ondergaan de aardappelen een eerste optische kwaliteitscontrole. Zo’n optische sorteerder, uitgerust met een camera en een laser, verwijdert met een ferme stoot samengeperste lucht knollen die niet aan de normen voldoen, of stenen en stukjes hout die zich mogelijk nog tussen de aardappelen bevinden. De afgekeurde aardappelen gaan evenwel niet verloren: samen met de schillen worden ze gerecupereerd als veevoeder. 

 

Snijden en nogmaals controleren

snijden.jpg

 

Via een watercircuit worden de aardappelen door middel van krachtige pompen op vlijmscherpe messen gestuwd (foto links). Die zorgen ervoor dat de aardappelen in frieten of in dit geval in kwartjes worden verdeeld (foto midden). De versneden aardappelen gaan daarna voor de tweede keer door een optische controle (foto rechts), waar exemplaren met bijvoorbeeld schilresten of zwarte puntjes worden verwijderd.

 

Blancheren, drogen en frituren

drogen-frituren.jpg

 

Vervolgens worden de aardappelen geblancheerd en gedroogd, zodat de bruinverkleuring wordt stopgezet en de kwartjes of frietjes tijdens het frituren - de volgende stap - krokant blijven en minder olie opnemen. Het frituren zelf gebeurt in een immense friteuse, waar de kwartjes die wij volgen zo’n anderhalve minuut ondergedompeld worden. Daarna gaan ze onmiddellijk de koeltunnel in, waar ze worden afgekoeld en ingevroren bij een temperatuur van -40°C, tot ze zelf een temperatuur van -18°C bereiken.

 

Wegen en verpakken

verpakken.jpg

 

De diepgevroren kwartjes vinden nadien meteen de weg naar de weeg- en verpakkingsinstallatie. Volledig naar wens van de klant worden de aardappelen volautomatisch verpakt in hoeveelheden van 400 gram tot vijf kilo. Bij ons bezoek worden de aardappelkwartjes verpakt per kilo voor de Japanse markt. Zowel de individuele verpakkingen als de dozen krijgen Japanse opschriften. Vervolgens krijgt elke doos nog een unieke barcode zodat de traceerbaarheid van veld tot klant gegarandeerd is.

 

De laatste controle

laatste-controle.jpg

 

Steekproefsgewijs volgt er een laatste controle door het kwaliteitslabo, om na te gaan of het eindresultaat conform het lastenboek van de klant is. Lutosa produceert voornamelijk onder eigen merk, maar ook in opdracht van distributieketens, fastfoodketens en cateringbedrijven. Elke klant heeft zijn eigen lastenboek met wensen over de lengte, de dikte, de bakkleur, enzovoort.

 

Een uitgebreid assortiment

andere-producten.jpg

 

Lutosa maakt niet alleen aardappelkwartjes. Zowat 75 procent van de 750.000 ton aardappelen die jaarlijks worden verwerkt, eindigt als friet, zowel vers als diepgevroren. Daarnaast telt het gamma heel wat diepgevroren specialiteiten zoals aardappelnootjes, pureetoepassingen, gratins, kroketten, enzovoort. Aardappelvlokken behoren eveneens tot het assortiment, en dat productieproces is best de moeite om te zien: de puree wordt via allerhande walsen gedroogd tot uiteindelijk droge vellen overblijven, die als vlokken verpakt worden.

 

Gekoeld bewaren en vervoeren

klaar.jpg

 

De dozen met afgewerkte producten worden op paletten gestapeld en vervolgens automatisch opgeslagen in één van de 11 diepvriesopslagplaatsen, die samen een capaciteit hebben van 46.500 paletten. Wanneer een klant vervolgens een bestelling plaatst, worden de gewenste hoeveelheden per product klaargezet in een gekoeld magazijn voor transport. Wanneer de vrachtwagen arriveert, moet die enkel nog geladen worden, waarna de verwerkte aardappelen meteen aan hun reis richting eindgebruiker kunnen beginnen. Die kan in België gesitueerd zijn, maar ook in één van de 110 landen waarnaar Lutosa exporteert. 

 

Met dank aan Pieter Van Wilderode, Stijn Vandenhende, Griet Lemaire en Lutosa voor de medewerking!

In de reeks ‘Een dag in het spoor van’ gaat Veldverkenners op pad, gewapend met een fototoestel, op zoek naar de oorsprong van ons voedsel.

Gerelateerde artikels