Verbeter je bodem: 10 tips voor thuiscomposteren

Beeld: Zetteberlin - Photocase.com

Toegegeven: wormen, schimmels en bacteriën zijn niet meteen de meest aantrekkelijke beestjes. Maar ze zijn verdraaid nuttig en behulpzaam. Zo veranderen ze bijvoorbeeld gratis en voor niks je groenten-, fruit- en tuinafval in voedzame compost die je kan gebruiken om de bodem van je tuin een boost te geven. Het enige dat jij hoeft te doen is een compostvat te installeren of een compostbaksysteem of -hoop aan te leggen. Daar komt echter wel wat kennis bij kijken. Wij zetten je hieronder alvast op weg met onze tien tips.

Een evenwichtige samenstelling

• Goede compost is zowel luchtig als vochtig. Om een goed evenwicht te krijgen tussen beide, is het noodzakelijk dat je groen en bruin afval mengt. Onder groen afval verstaan we relatief ‘nat’ materiaal zoals bijvoorbeeld aardappelschillen, groenten- en fruitresten, gemaaid gras, maar ook koffiefilters en theezakjes. Bruin afval bestaat uit hard en droog materiaal zoals o.a. notendopen, herfstbladeren en snoeihout. Meng beide soorten afval steeds goed door elkaar, en werk in dunne lagen. Zo vermijd je dat een dikke laag groen afval aaneenkoekt en niet verteert.
   
• Hoe kleiner je afval, hoe makkelijker en sneller de compostering op gang komt. Gooi daarom nooit grote takken snoeihout op je composthoop, maar versnipper grof tuinafval. Ook grotere brokken groenteresten snij je beter eerst in kleinere stukjes. Dat kost wat meer arbeid, maar je zal beloond worden met een snellere compostering en een betere kwaliteit van compost.
   
• Een composthoop is geen vuilbak, en je kan er dus bijgevolg niet zomaar alles opgooien. Sommige afvalproducten zoals luiers, as uit de open haard, olie of kunststof spreken voor zich. Maar wist je dat het ook uit den boze is om gekookt voedsel te composteren? Gekookt voedsel verteert immers veel trager dan rauwe resten, en trekt in de tussentijd ratten aan. Gekookte etensresten smijt je dus beter in de vuilbak of, nog beter, op het bord van je kippen.
   
• Omdat compostering gebeurt door micro-organismen (schimmels en bacteriën) en kleine ongewervelde dieren (wormen) is het belangrijk dat er geen stoffen op de composthoop terechtkomen die die ‘omzetters’ schade toebrengen. Om die reden zijn ook planten met resten onkruidverdelger of chemisch bewerkt (timmer)hout niet welkom. Een extensieve lijst met adviezen over wat wel of niet op de composthoop mag, vind je hier.

Laat de compostering beginnen

• Afhankelijk van de grootte van je tuin en gezin, zal je meer of minder composteerbaar materiaal voor handen hebben en dus beter kiezen voor een compostvat (kleine tuin), een compostsysteem met twee tot drie bakken (middelgrote tuin) of een composthoop (grote tuin).
   

Beeld: VLACO

• Zoals gezegd, moet de compost genoeg vocht bevatten. Om een composthoop of -bak te beschermen tegen uitdrogen plaats je hem dus beter op een schaduwrijke plek. Een compostvat daarentegen, heeft baat bij enkele uren ochtendzon. Het vat is sowieso beschermt tegen uitdroging omdat het beter afgesloten is en kan de milde ochtendwarmte gebruiken om de vertering te versnellen. Om te zien of jouw compost genoeg vocht bevat, kan je een klein beetje in je vuist nemen en proberen er vocht uit te knijpen. Als dat lukt, en de compost daarna opnieuw zijn luchtig structuur aanneemt, zit het vochtgehalte goed. Wel je handen wassen achteraf!
   
• Je compost mag echter niet volledig afgesloten zijn van lucht. Anders krijgen de verwerkende organismen niet genoeg zuurstof en zal je compost té nat worden. Daarom is het belangrijk om bij het bouwen van een compostbak, spleten te laten tussen de houten planken voor een goede luchtdoorstroom. Een ton zet je om die reden ook op een aantal dikke tegels die enkele centimeters uit elkaar liggen. Zo sluit je de luchtdoorlatende bodem van de ton niet af.
   
• Tot slot is het noodzakelijk dat je de compost af en toe mengt, om er nog meer lucht onder te brengen. Bij een composthoop betekent dit dat je heel de hoop moet omgooien, minstens een keer om de drie maanden. Bij een systeem met bakken, kieper je de eerste bak vol met composteerbaar materiaal. Als die vol is, schep je het met een riek over in de tweede bak, waarbij de compost gemengd wordt. Eventueel kan er nog een derde bak toegevoegd worden, zodat je nog een extra mengronde kan invoegen. Bij een ton kan je wekelijks met bijgeleverde mengstok luchtschachten maken in de compost. Steek daarvoor de stok in de massa, draai een kwartslag en haal hem weer naar boven.
   
• Je merkt dat je compost klaar is als hij een mooie donkere kleur heeft en naar bosgrond ruikt. Maar hoe lang duurt dit? Gemiddeld kan men stellen dat je bij een composthoop 9 maanden geduld moet hebben. Bij een systeem met bakken schommelt de duur tussen 6 en 9 maanden. Het composteringsproces verloopt sneller in zomerse temperaturen, dus begin je het best aan in het voorjaar. Zo is hij klaar tegen het begin van volgende lente, als je je bodem voorbereidt om opnieuw te zaaien en te planten. Met een compostvat kan je het hele jaar door starten.

Beeld: David Silverman (Flickr)

Verbeter je bodem

• Compost is geen meststof, maar wel een bodemverbeteraar. Daarom ga je er mee aan de slag vóór het zaaien of planten van nieuwe groenten, fruit en bloemen. Meng hem bijvoorbeeld door de potgrond of strooi hem in plantgaten. Ook bij de aanleg van een gazon kan je eerst compost onder je grond mengen. Gebruik hiervoor wel enkel fijne, bij voorkeur gezeefde, compost.