@livewireStyle
header.home link

Klimaatverandering: de gevolgen - waarom maken we ons zorgen?

Deze week vindt de tweede Vlaamse Klimaattop plaats. Het ideale moment om alles voor je op een rijtje te zetten, in deze Klimaatreeks. Want als je iets wil ondernemen tegen de klimaatverandering, moet je eerst begrijpen waar het over gaat.
30 november 2016  – Laatste update 4 april 2020 16:22
Lees meer over:

Eind vorig jaar was het een hot topic, de klimaatverandering. Wereldleiders verzamelden in Parijs om een nieuw internationaal klimaatakkoord te onderhandelen. Media hadden het nog maar over één ding: onze uitstoot van broeikasgassen moet omlaag, of de wereld zal vergaan. We overdrijven (onze excuses), maar dat we op een punt zijn gekomen dat het nu of nooit is, klonk duidelijk door de boodschappen heen. Een boodschap die ook bij onze politici is aangekomen, want zij organiseerden voor het eerst een Vlaamse Klimaattop.

Deze week (1 december 2016) al vindt de tweede klimaattop plaats. Doel van die top? Dat alle sectoren (bv. landbouw, industrie en energie) en beleidsdomeinen kleur bekennen en een klimaatengagement aangaan. Het ideale moment dus om alles voor je op een rijtje te zetten. Want als je iets wil ondernemen tegen de klimaatverandering, moet je eerst begrijpen waar het over gaat.

Vandaag: wat zijn de gevolgen van de klimaatverandering, en moeten we ons zorgen maken? 

 

Klimaatscenario's

Volgens de klimaatscenario’s van het internationaal klimaatpanel IPCC zou een verdere opwarming van de aarde tegen het eind van deze eeuw kunnen leiden tot “ernstige, wijdverspreide en onomkeerbare gevolgen”, zoals het uitsterven van belangrijke plant- en diersoorten, structurele voedselonzekerheid en een wijdere verspreiding van ziektes. Bovendien zouden de risico’s die daaraan verbonden zijn, vooral die mensen en die regio’s treffen die het vandaag al moeilijk hebben. De ongelijkheid in de wereld zou dus toenemen.

De eigenlijke gevolgen zijn afhankelijk van de verdere opwarming van de aarde. En die opwarming is moeilijk te voorspellen, al doen verschillende instanties een poging. Samengevat komen zij tot deze conclusies:

  • In het meest extreme klimaatscenario van het IPCC – het scenario waarin geen bijkomende reductiemaatregelen worden genomen, stijgt de gemiddelde temperatuur op aarde tegen eind deze eeuw met 3,2 tot 5,4°C boven het pre-industriële niveau.
     
  • In het minst extreme scenario – het scenario waarin wel belangrijke reducties worden bereikt, blijft die opwarming beperkt tot 0,9 à 2,3°C
     
  • Het is niet mogelijk de waarschijnlijkheid van deze scenario’s te berekenen, maar de huidige mondiale emissies sluiten meer aan bij het traject van het meest extreme.
     
  • Volgens het IPCC is het wel hoogst waarschijnlijk dat de werkelijke opwarming van de aarde tegen 2100 in het totale bereik van de 4 uitgewerkte scenario’s zal liggen, dus ergens tussen 0,9 en 5,4°C
     
  • Voor Vlaanderen werd dezelfde oefening gedaan (MIRA), gebaseerd op een 200-tal mondiale klimaatsimulaties. Dat resulteerde in de voorspelling dat de jaargemiddelde temperatuur bij ons deze eeuw met 0,7 tot 7,2°C zal stijgen.

 

Belangrijk is hierbij op te merken dat klimaatscenario’s steeds omgeven worden door onzekerheden. Bovendien wordt volgens het Vlaamse Klimaatrapport (2015) nog te weinig rekening gehouden met zogenaamde tipping points: mechanismen die in gang worden gezet zodra bepaalde drempelwaarden bereikt worden, en die de klimaatopwarming nog kunnen versterken. Mogelijks worden de risico’s verbonden aan de klimaatverandering hierdoor nog onderschat.

Een voorbeeld van zo’n tipping point is het smelten van de ijskappen: doordat ze smelten, komt steeds meer land en oceaan bloot te liggen, waardoor minder zonlicht wordt weerkaatst en de aarde nog meer opwarmt. Hierdoor smelten de ijskappen sneller, komt nog meer land en oceaan bloot te liggen, enzovoort.

 

droogte-bomen-bis.jpg

 

Concreet: wat zijn de mogelijke gevolgen?

Een verdere opwarming van de aarde heeft volgens het IPCC zowel ecologische, economische als sociale gevolgen. Een overzicht:

  • Dalende biodiversiteit door het (sneller) uitsterven van plant- en diersoorten.
     
  • Dalende voedselzekerheid en stijgende voedselprijzen doordat de opbrengsten in veel regio’s dalen.
     
  • Frequentere en intensere overstromingen in laaggelegen (kust)gebieden, waardoor ook kusterosie en verzilting optreden.
     
  • Tekort aan (zoet) water, waardoor onder meer elektriciteits- en drinkwatervoorzieningen in het gedrang komen.
     
  • Meer ziektes en sterfgevallen als gevolg van de wijdere verspreiding van ziektes, hittestress, ondervoeding, uitdroging, enzovoort.
     
  • Armoede, honger, migratie en conflicten als gevolg van overstromingen, langdurige droogte, mislukte oogsten, stijgende voedselprijzen, enzovoort.
     
  • Stijgende kloof tussen Noord en Zuid doordat deze gevolgen ontwikkelingslanden harder treffen én die landen minder middelen hebben om zich ertegen te wapenen.

 

droogte-bis.jpg

 

Soms negatief, soms positief (maar toch vooral negatief)

De verwachte gevolgen verschillen sterk van regio tot regio. In sommige gebieden en voor sommige sectoren schept de klimaatverandering zelfs opportuniteiten. Bovenstaande voorspellingen hebben betrekking op de hele wereld, maar specifiek voor Europa worden deze gevolgen verwacht:

  • Nattere winters in Noord-Europa.
     
  • Drogere zomers in Zuid-Europa.
     
  • Frequentere en intensere periodes van droogte in Zuid-Europa.
     
  • Frequentere en intensere hittegolven en overstromingen.
     
  • Verschuiving van het verspreidingsgebied van bepaalde plant- en diersoorten richting het noorden en bergopwaarts.

 

Specifiek voor Vlaanderen wordt dit verwacht:

  • Alle seizoenen worden warmer.
     
  • Drogere zomers, maar wel frequentere en intensere zomeronweders. 
     
  • Nattere winters met vaker hevige neerslag.
     
  • Frequentere en zwaardere overstromingen.
     
  • Meer hittestress, vooral in de steden (meer sterfgevallen, oververhitting gebouwen, vervorming treinsporen, tekort aan drink- en koelwater, enz.).

 

En specifiek voor de land- en tuinbouw worden deze gevolgen verwacht:

  • Noord- en West-Europa: hogere opbrengsten en groter vruchtbaar landbouwareaal, maar ook meer risico op een tegenvallende oogst door extremere weerfenomenen.
     
  • Zuid- en Zuidoost-Europa: lagere opbrengsten en kleiner vruchtbaar landbouwareaal.
     
  • Centraal-Europa: hogere opbrengsten.
     
  • Noord- en West-Europa: hogere ziektedruk in gewassen en meer hittestress bij landbouwhuisdieren.
     
  • Zuid-, Zuidoost- en Centraal-Europa: hoger risico op erosie en waterschaarste.
     
  • Ter vergelijking: in Afrika wordt een sterke daling van de landbouwproductie verwacht. Ook het landbouwareaal zou er fors inkrimpen. In Azië zouden de gevolgen milder zijn, maar in Australië dan weer extremer, met een sterke daling van de landbouwproductie als gevolg van extreme droogte en waterschaarste. In Zuid-Amerika wordt ten slotte een verschuiving van de belangrijkste teeltgebieden verwacht.

 

Voor sommige teeltgebieden zullen de condities met andere woorden verbeteren, voor andere verslechteren. Desondanks is iedereen het erover eens dat de klimaatopwarming beperkt moet worden, en de gevolgen ervan vermeden. De uiteindelijke balans is immers doorslaggevend negatief.

 

overstroming-veld-bis.jpg

 

Morgen lees je het vervolg van dit klimaatverhaal. We hebben het dan over mogelijke oplossingen. Blijf ons dus volgen op Facebook, of check regelmatig deze website.

De afgelopen dagen kon je deze delen al lezen:

 

Geen geduld? Je kan het hele verhaal vandaag al lezen in ons boekje Klimaat. Dat kan online, of door een pakket papieren exemplaren (vanaf 10) te bestellen via info@veldverkenners.be.  

 

Bronnen: zie boekje Klimaat (pagina 43)

Gerelateerde artikels