Kerstboomkeuzestress! Een Nordmann, of toch iets anders?
De Nordmann is de laatste jaren echt uitgegroeid tot de koning der kerstbomen in Vlaanderen. Waarom eigenlijk? Is dat terecht? Zijn er evenwaardige alternatieven? En hoe zit het met de gewone kerstspar, of de picea abies zoals we in de volksmond zeggen? ;-) We trokken naar Bornem, waar kweker Dries zijn (kerst)licht liet schijnen op de verschillende soorten. En ook op de gevolgen van de voorbije droogte.
Alternatieven voor de Nordmann?
Foto's van onderstaande bomen, van links naar rechts, van boven naar onder
De gewone kerstspar, onterecht aan populariteit verloren
De Picea abies, of de gewone kerstspar dus, is de voorbije decennia fel gedaald in de Tijdloze Top-100 der kerstbomen. “Hij heeft inderdaad de slechte naam van veel naalden te verliezen”, vertelt Dries. “Maar dat klopt maar gedeeltelijk. Als je hem afzaagt en binnenzet, verliest hij inderdaad na een tweetal weken vollenbak zijn naalden. Dit in tegenstelling tot de Nordmann. Die kun je afzagen en laten verdrogen, maar na een jaar heeft die nog zijn naalden. Bruin en verdord weliswaar, maar ze hangen er nog aan. Als je een in pot gekweekte kerstspar echter binnenzet en voldoende water geeft, dan kan dat perfect en verliest hij weinig naalden. Klanten zeggen me soms dat hun boom aan het einde van de winter zelfs opnieuw groeit in hun living en scheutjes krijgt. Je kunt hem na de kerstperiode ook perfect weer uitplanten in de tuin. De laatste jaren is de verkoop van de kerstspar weer wat gestabiliseerd, en zeker mensen die naar de prijs kijken, blijven hem kopen.”
De Fraseri, de runner-up van de Nordmann
De Abies fraseri is de voorbije jaren, na de Nordmann, de meest gangbare kerstboom geworden. Hij is iets minder breed dan de Nordmann, en daardoor geschikt voor een kleinere woonkamer, en verliest weinig naalden. “Naar mijn mening is de Fraseri nagenoeg even goed”, geeft Dries aan. “Hij is wel wat grilliger van vorm, waardoor hij meer moet bijgesnoeid worden en dus iets meer snoeiwondjes heeft. Maar het voordeel dat hij tegenover de Nordmann is dan weer dat hij iets meer geurt.”
De Servische spar, beetje verdrongen
Net als de gewone kerstspar heeft de Servische spar (Picea omorica) wat plaats moeten ruimen voor de Nordmann. Vooral door het naaldverlies, al blijven die hier iets beter hangen dan bij de gewone kerstspar. Ook hier ga je dus best niet voor een afgezaagde boom. “Het specifieke van deze soort is dat de naalden onderaan een zilverachtige tot blauwe schijn hebben”, aldus Dries. “Daarom wordt hij nog steeds redelijk verkocht. Het is ook gewoon een mooie boom, redelijk smal en mooi vol. Soms gaat het eenvoudigweg om een kwestie van smaak.”
De Blauwspar, prikkerdeprik
Ben je eens op zoek naar iets anders, dan is de Blauwspar of Picea pungens (glauca) misschien wel een idee. “Met een kleur die varieert van groen tot prachtig diep zilverblauw geeft deze boom een aparte sfeer”, vindt Dries. “Qua vorm is hij mooi en breed gevormd, maar het grote nadeel van deze boom is dat hij erg stekelige naalden heeft. En daarnaast heeft hij, vooral de eerste dagen, een nogal typische geur.”
De Koreaanse zilverspar, topper maar iets minder voor Kerstmis
Een boom die misschien iets minder geschikt is voor kerstboom, maar toch een mooi alternatief kan zijn, is de Abies koreana, of Koreaanse zilverspar. “Er zijn altijd mensen die voor de Koreana kiezen, omdat het eens iets anders is, maar het is geen typische kerstboom”, vertelt Dries. “Daarvoor heeft hij een te grillige vorm. Maar hij heeft wel een mooie blauwzilverachtige kleur, dunne niet-prikkende naaldjes en een aangename kerstboomgeur. Vooral in het voorjaar is hij heel mooi, want dan heeft hij prachtige paarse, rechtopstaande kegeltjes.”
De Abies grandis, geurbommetje
De Abies grandis, of reuzenzilverspar, is familie van de Nordmann en de Fraseri, en is kenmerkend voor zijn geur. “Deze lijkt goed op een Nordmann, al vind ik de Nordmann nog iets mooier”, vindt Dries. “Hij is ietsje breder, maar hij ruikt vooral extreem goed. Iets tussen sinaasappel- en dennenboomgeur. Om een of andere reden merken we bij ons echter dat er weinig animo is voor de Abies grandis. Waarschijnlijk omdat mensen graag blijven bij wat ze kennen. Of misschien is het hier en daar het klein beetje plakkerige hars dat ze niet leuk vinden. Wij vinden het alleszins een goed alternatief voor de Nordmann.”
De Picea conica, de mini
Heb je weinig plaats, maar wens je toch een echte kerstboom, dan is de Picea conica de oplossing. “Dat zijn mooie, volle en compacte boompjes van 20 à 60 centimeter groot”, aldus Dries. “Ook ideaal om voor de deur te zetten of op het terras.”
De Abies douglasii, the American Christmas tree
Erg populair in de Verenigde Staten, maar voorlopig niet bij ons, is de Douglasspar. “Deze heeft een typische kegelvorm, en is heel strak gesnoeid. In Amerika zelfs twee tot drie keer per jaar”, geeft Dries aan. “Maar bij ons zien de mensen deze boom precies niet als kerstboom. Misschien verandert het nog, maar ik zie hem toch niet meteen doorbreken.”
Koning Nordmann
En dan komen we uiteindelijk toch bij de Abies nordmanniana, of de Nordmann, die nog steeds aan populariteit wint. “Voor veel mensen voldoet hij inderdaad aan alles wat een kerstboom moet zijn”, verklaart Dries. “Hij is mooi gelijkmatig van vorm, zijn naalden prikken niet, de takken zijn stevig … En het grote voordeel is dat je hem zelfs afgezaagd binnen in een voet met water kunt zetten en dat hij een maand of langer heel mooi blijft staan. Je moet dus niet sleuren met een pot en potgrond, en bij de andere bomen moet dat wel. Toch wat nadelen? Hij heeft minder die typische kerstboomgeur, al is dat voor sommigen misschien een voordeel. Daarnaast is hij wat breder, maar dat is dan weer een voordeel als je een grote, statige boom wilt, en bovendien lukt het ons met nieuwe snoeimethodes om hem wat smaller te houden, zonder dat je meer snoeiwondjes ziet. En hij is ook wel wat duurder dan de rest. Dat komt puur omdat hij wat trager groeit dan andere bomen. Mensen beseffen dat vaak niet, maar wij kopen de plantjes als ze 3 à 4 jaar zijn, en zo’n 20 tot 30 centimeter groot. Maar dan duurt het nog 6 tot 12 jaar aan onderhoud, afhankelijk van de grootte, eer we ze verkopen.”
Impact van de voorbije droogte?
Wat zijn de gevolgen van de droogte van de voorbije zomer op de kerstbomen voor deze winter? “Wijzelf wachten al sinds enkele jaren tot na de zomer om kerstbomen op te planten uit pot, maar ik ken wel collega’s die in de winter of het voorjaar rechtstreeks in de volle grond geplant hebben, en die hebben veel problemen”, vertelt Dries. “Veel bomen zijn in de zomer volledig verdroogd; om die te bewateren, daar is geen beginnen aan. Waar ik wel schrik voor heb, zeker bij de afgezaagde, is hoe ze gaan reageren als je ze binnenbrengt. Het is de voorbije maanden nog steeds droog geweest, en ik ben bang dat ze niet genoeg vocht in zich zullen hebben. Voor die in pot is dat minder een probleem, omdat je die water kunt geven. Het probleem is dat de mensen alsmaar vroeger hun kerstboom willen zetten. Een Nordmann of Fraseri kun je inderdaad lang houden, ook afgezaagd, maar dat kun je ook niet tot in het oneindige rekken. Zeker in een droog jaar als 2018. Sowieso houden wij daarom de datum van 1 december aan. Ervoor beginnen we niet met afzagen. Maar daarnaast staan de bomen er wel prachtig bij. Misschien zijn ze iets minder gegroeid, maar dat heeft het voordeel dat ze mooi vol staan. Ze zijn dus zeker niet lelijker dan andere jaren.”
Echt of nep?
Het zetten van een kerstboom roept steevast ook vragen op over duurzaamheid. Het meest duurzame is natuurlijk om te kiezen voor helemaal geen kerstboom. Maar is een Kerstmis zonder kerstboom voor jou als een strandvakantie in de regen? Dan hebben we enkele bedenkingen voor jou:
- Een plastic kerstboom moet al heel wat jaren hergebruikt worden om duurzamer te zijn dan een echte kerstboom.
- Koop je een kerstboom die in de pot gekweekt is, dan kun je die herplanten in de tuin, met 90 % kans op hergroei.
- Heb je een afgezaagde kerstboom gekocht? Breng hem na gebruik dan niet naar een kerstboomverbranding. Verhakselen, composteren of hergebruiken voor houtpellets is veel milieuvriendelijker.
- Voor elke kerstboom die verkocht wordt, wordt er een nieuwe geplant. En wordt deze ecologisch geteeld, dan is de impact op het milieu beperkt.
- Denk aan korte keten, en koop je kerstboom bij een lokale kweker. Het transport uit de Ardennen, en vooral uit Scandinavië of nog verder heeft een enorme milieu-impact.
Lees meer over de milieu-impact van kerstbomen
