@livewireStyle
header.home link

Goede vraag: waarom worden biggen gecastreerd?

Dierenrechtenorganisatie GAIA deed afgelopen week heel wat stof opwaaien bij de lancering van hun nieuwe radiospot. Daarin zijn verschillende geluiden van een varken te horen, waaronder dat van een big die gestresseerd is door een castratie-ingreep. In de spot reageert de varkensboer lachend met ‘oh ik dacht dat het enkel kietelde’. De communicatie van GAIA is op z’n zachtst gezegd wat kort door de bocht. Maar het doet ons wel nadenken: waarom moeten mannelijke biggen gecastreerd worden? En zijn er haalbare alternatieven? Veldverkenners zoekt het voor je uit.
7 september 2016  – Laatste update 4 april 2020 16:22
Lees meer over:

Dierenrechtenorganisatie GAIA deed afgelopen week heel wat stof opwaaien bij de lancering van zijn nieuwe radiospot. Daarin zijn verschillende geluiden van een varken te horen, waaronder dat van een big, gestresseerd door een castratie-ingreep. In de spot reageert de varkensboer lachend met ‘oh ik dacht dat het enkel kietelde’. De communicatie van GAIA viseert de boer, maar is dat wel terecht? Het doet ons in elk geval nadenken: waarom moeten mannelijke biggen gecastreerd worden? En zijn er haalbare alternatieven? Veldverkenners zoekt het voor je uit.

 

Berengeur

Er is een goede reden waarom mannelijke biggen gecastreerd worden, namelijk om ‘berengeur’ te vermijden. Een mannelijk varken, een beer dus, ondergaat bij het volwassen worden verschillende veranderingen in zijn hormoonhuishouding. De beer gaat androstenon, skatol en indol aanmaken, stoffen die in een bepaalde concentratie en combinatie een doordringende, onaangename geur veroorzaken wanneer het vlees van het geslachte dier wordt verhit. Hoewel er volop wordt gezocht naar technologiëen om die berengeur op te sporen, werkt men voorlopig nog steeds met 'menselijke neuzen' die de geur aan de lopende band moeten proberen op te merken.

Die berengeur komt zeker niet vaak voor, slechts bij 4 procent van het vlees van niet-gecastreerde beren wordt het opgemerkt. Naast het feit dat berengeur enkel opgemerkt kan worden wanneer het vlees verhit wordt, zijn niet alle mensen even gevoelig aan de geur. Zo’n 25 procent van de bevolking is er heel gevoelig aan (vooral vrouwen), en 50 procent is slechts matig gevoelig. Ook mensen van Aziatische afkomst zouden een grotere afkeer van berenvlees hebben.

Ondanks het vieze geurtje is berenvlees wel geschikt voor consumptie, warm of koud. Het castreren van de biggen zorgt er daarnaast ook voor dat ze rustiger zijn, minder agressie vertonen en dus ook makkelijker samen met andere varkens gehouden kunnen worden.

 

varken_vlees.png

 

De boer kent zijn biggen

Een gecastreerde beer noemen we een borg of een barg. De castratie gebeurt in de eerste week na de geboorte van de big en wordt meestal uitgevoerd zonder verdoving. Het is immers moeilijk in te schatten hoeveel verdoving een big precies nodig heeft en het kan nadelige neveneffecten hebben. Het scrotum wordt ontsmet en er wordt een incisie van 1 à 2 cm gemaakt waarlangs de testes verwijderd worden.

Hoewel er vroeger werd aangenomen dat biggen van enkele weken oud slechts zeer beperkt pijn kunnen voelen, is men het er vandaag over eens dat het wel degelijk een pijnlijke ingreep is. Dat weet ook de varkensboer. En dat is niet de enige reden waarom de boer met tegenzin een castratie laat uitvoeren. De ingreep kan de groei en het gedrag van de big verstoren en de gemaakte incisie kan een ingang zijn voor allerhande bacteriën. Zeker nu het gebruik van antibiotica zwaar onder vuur ligt kan elke varkenshouder dit missen als kiespijn.

 

Alternatieven, maar…

Als er alleen maar verliezers zijn, waarom dan nog castreren? Er zijn namelijk wel alternatieven. De meest gangbare oplossing is om beren te vaccineren tegen berengeur of ze gewoon hun gang laten gaan, aangezien maar 4 procent van het vlees echt die specifieke geur draagt. Jammer genoeg ligt de keuze om te stoppen met castratie niet volledig in de handen van de Vlaamse varkensboer. Vlaanderen produceert voornamelijk varkensvlees voor export, met Duitsland als belangrijkste afzetmarkt. Veel van die buitenlandse klanten aanvaarden geen vlees van beren, dus moet de producent zich schikken naar de vraag. Ook al is dat met tegenzin. Het risico nemen dat er aan een kleine hoeveelheid vlees een luchtje hangt kan de sector niet nemen, want de angst dat de consument dan minder varkensvlees zal kopen is groot. Een andere optie is om te werken met een lager slachtgewicht. In Groot-Brittanië en Portugal ligt het slachtgewicht rond de 90 kg, een pak lager als het gemiddelde in ons land. Een lager slachtgewicht verlaagt het risico op berengeur, maar het is nog maar de vraag of de consument wel vlees van zo'n lichter varken op zijn bord wil.

vlees.jpg

 

Verandering in zicht

Een verbod op chirurgische varkenscastratie vanaf 2018 is intussen opgenomen in het regeerakkoord. Maar GAIA vreest dat de sector alles in het werk zal stellen om er voor te zorgen dat dit er niet komt. Vandaar dus de radiocampagne met de krijsende big. Vlaamse varkenshouders zijn in principe niet tegen het verbod, maar vragen in ruil wel een waardig alternatief, zodat ze er zeker van kunnen zijn dat er ook na 2018 nog een afzetmarkt is voor hun product. En dat is nodig, want de varkenssector heeft te kampen met heel onzekere marktprijzen.

Het lijkt erop dat Europa stilaan wel klaar is voor vlees van niet-gecastreerde varkens. Zo was Colruyt een van de eerste supermarkten die geen vlees van gecastreerde beren meer verkoopt, en zo goed als alle andere winkels in ons land zijn hen gevolgd. Intussen beginnen zelfs enkele Duitse supermarkten hun kar te keren. Van zodra de varkenshouders meer zekerheid hebben dat hun product welkom is bij de klant zal castratie stilaan in onbruik geraken. En daar zijn zowel de boer als zijn biggen blij mee! Oink oink! ;)

 

Bron: VILT, Dierengezondheidszorg Vlaanderen, Vlaams Diergeneeskundig Tijdschrift, GAIA