Anita Exelmans: Het gaat niet enkel om tuinieren, het is zo veel meer dan dat!

“Het is echt fantastisch om te zien wat die moestuin voor onze kinderen kan doen.” Anita Exelmans begon zo’n 15 jaar geleden samen met haar collega’s met de schoolmoestuin op De Leerexpert, een kleuter- en basisschool buitengewoon onderwijs met vooral kinderen met een autismespectrumstoornis of een spraak- en taalontwikkelingsstoornis. Het enthousiasme in haar stem verraadt het succes ervan.

Het tuinieren is niet de hoofdzaak, vertelde je me meteen toen ik hier aankwam.

Inderdaad. Een schoolmoestuin werkt niet als er geen integratie is op heel wat andere vlakken, of als hij niet geïntegreerd is in het hele schoolleven. Onze kindjes met taalstoornissen leren nieuwe woordjes door wat we met het witloof doen, onze grotere kinderen leren rekenen met de kubieke meters van onze serre, met de zelfgemaakte courgetteconfituur bekijken we de kosten en baten en leren we handel drijven … En specifiek voor onze kindjes met autisme is die tuin zeker een zegen. Wij hebben bijvoorbeeld een jongen die uren bezig kan zijn met radijsjes zaaien. Met de meetlat precies om de 5 centimeter, perfect op een rijtje. Hij wordt daar rustig van. Fantastisch, toch?

Maar daarnaast blijft de moestuin natuurlijk ook dé manier om de kinderen weer voeling te doen krijgen met waar onze voeding vandaan komt, en om hen duidelijk te maken hoe we in een gezonde omgeving kunnen leven en eten.

Die voeling is er niet meer?

Nee, die is helaas fel achteruitgegaan. Kinderen zijn er absoluut niet meer mee bezig van waar ons eten komt. Appels, aardappelen … de meeste die hier toekomen, hebben geen idee. Maar wanneer ze na zes jaar vertrekken, weten ze het wel, natuurlijk. (lacht) Het doet me denken aan toen we hier ook nog kippen hadden en er een jongen zag hoe een kip net een ei legde. Die was zo geshockeerd dat eieren uit de poep van kippen kwamen. Hij heeft heel lang geen eieren meer willen eten.

Hoeveel kindjes hier ook beginnen met smetvrees, dat kun je je niet voorstellen. Ze zijn het niet meer gewoon om buiten te spelen in de natuur. Aarde willen ze niet aanraken. Dus in het begin gebruiken ze allemaal handschoenen, maar dat duurt niet lang. Het is veel tactieler om in de aarde te werken zonder handschoenen, hé. Dus dat op zich is al een positief punt van de moestuin, dat ze weer letterlijk dichter bij onze grond, bij onze aarde komen.

En dat is voor jou de drijfveer?

Een van de grote drijfveren, ja. Want eender wat er nog komt in de toekomst: de basis blijft de basis. We hebben de natuur en het eten dat uit de grond komt nodig, en dat zal zo blijven. Wij doen hier trouwens alles ook biologisch. Het is mijn overtuiging dat het onze gezondheid alleen maar ten goede komt als het op een biologische manier gebeurt. We leggen daarbij ook de link met het klimaat, en dan praten we onder andere ook over vlees eten, vegetarisch eten … Wat ze daaruit halen, en wat ze er later mee doen, dat bepalen ze zelf. Mijn bedoeling is om de kinderen zes jaar lang te triggeren, hen te sensibiliseren en hen te doen nadenken.

Conclusie: iedere school zou zo’n moestuin moeten hebben?

Inderdaad, al heeft natuurlijk niet iedere school het geluk om daar de ruimte en/of de centjes voor te hebben. Maar dan nog is er heel veel mogelijk. Een van de zaken die wij hier ook doen, is witloof telen met Wimmeke Witloof. Dat gaat al zo veel jaren mee, maar dat blijft fantastisch. Wij hebben hier nu wel meteen een grote serre gezet, maar dat was een bewuste keuze, omdat we met een klas hyperkinetische kinderen echt wel die ruimte nodig hebben. Maar met tuinieren in potten en bakken kom je dus evenzeer al een heel eind.
Begin je als school toch met een moestuin, hou er dan rekening mee dat het wel wat inzet vergt. Want geen enkele school kan daar uren voor vrijmaken. Het gebeurt dus op vrijwillige basis, en betrek er daarom zo veel mogelijk mensen bij. Dat maakt het ook extra leuk, want zo’n moestuin heeft een enorm sociaal aspect. En doe het zeker niet zonder begeleiding, door Velt bijvoorbeeld.

Maar laat je absoluut niet afschrikken. Want het is het meer dan waard, en het is toch zó belangrijk!

Dit interview komt uit het Veldverkennersboekje 'Jong geleerd. Hoe laat je kinderen kennismaken met landbouw & voeding?', dat half april 2019 verschenen is.

Copyright beelden: Philip Vanoutrive